Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑΣ
ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ «ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΓΟΥΤΕΜΒΕΡΓΙΟΥ»
Η παιδική λέσχη ανάγνωσης της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ανδρίτσαινας «Οι μικροί ταξιδευτές», το Σάββατο 25 Μαΐου 2024, ανακάλυψε τους ανεκτίμητους θησαυρούς της βιβλιοθήκης μέσα από τη συλλογή του Κωνσταντίνου Αγαθόφρωνος Νικολόπουλου και έκανε ένα μαγικό ταξίδι στην ιστορία της τυπογραφίας, συμμετέχοντας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ιδρύματος Ωνάση με τίτλο: «Γνωρίζοντας την ιστορία της τυπογραφίας στο εργαστήριο του τελευταίου Γουτεμβέργιου».
Τα παιδιά ταξίδεψαν σε μια εποχή όπου τα βιβλία δεν ήταν διαθέσιμα για όλους και γνώρισαν τον εφευρέτη Ιωάννη Γουτεμβέργιο, που έκανε μία από τις σημαντικότερες εφευρέσεις του κόσμου, την ανακάλυψη της μηχανικής εκτύπωσης, δηλαδή την τεχνική μαζικής παραγωγής βιβλίων.
Οι μικροί ταξιδευτές έζησαν όλη την ιστορία της τυπογραφίας και ανακάλυψαν μέσα στα ράφια της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ανδρίτσαινας τα πρώτα ελληνικά βιβλία, έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, που τυπώθηκαν στην Βενετία λίγο μετά την εμφάνιση της τυπογραφίας στην Ευρώπη, στα πρώτα τυπογραφεία, όπως αυτό του Άλδου Μανούτιου, με το χαρακτηριστικό τυπογραφικό σήμα, την άγκυρα με το δελφίνι. Επίσης, γνώρισαν εκδόσεις τριών ξενιτεμένων Ελλήνων από τα Ιωάννινα, του Νικολάου Γλυκύ, Νικολάου Σάρου και Δημητρίου Θεοδοσίου, που τύπωναν ελληνικά βιβλία στη Βενετία για δύο αιώνες από το 1650 μέχρι το 1850). Τέλος, μέσα από την εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας του Ιδρύματος Ωνάση, ζωντάνεψαν μια μέλισσα (την τυπογραφική σφραγίδα του Γλυκύ), μια γοργόνα με δύο ουρές (την τυπογραφική σφραγίδα του Σάρου) και έναν δικέφαλο αετό (την τυπογραφική σφραγίδα του Θεοδοσίου).
Στη συνέχεια τα παιδιά επισκέφτηκαν διαδικτυακά το παραδοσιακό τυπογραφείο «Διάττων» του «τελευταίου Γουτεμβέργιου» του κ. Νίκου Βοζίκη. Ο εκδότης και τυπογράφος, ως ένας διάττων αστέρας, ο οποίος έλαμψε και λάμπει στον χώρο της τυπογραφίας από το 1984, παρουσίασε την πορεία της έκδοσης ενός βιβλίου από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο κ. Βοζίκης είναι ο τελευταίος των παραδοσιακών τυπογράφων, ο οποίος συνεχίζει να δημιουργεί πολύτιμες εκδόσεις, αποτελέσματα συνδυασμού της τέχνης της χαρακτικής και της τυπογραφικής τεχνικής. Το πάθος για τη δουλειά του καταγράφεται στον τρόπο που μιλάει για τα συστατικά του κράματος (αντιμόνιο, κασσίτερος και μόλυβδος), από το οποίο παράγονται τα μεταλλικά στοιχεία για τις μήτρες και για τις μηχανές παραγωγής των στοιχείων. Το σκηνικό είναι φαντασμαγορικό, ένας διάττων αστέρας μέσα στο βασίλειό του, ανάμεσα σε ξύλινες παλιές κάσες, στις οποίες υπάρχουν όλα τα στοιχεία του ελληνικού αλφάβητου, που είναι γύρω στα 222 (κεφαλαία, πεζά, φωνήεντα με όλους τους τόνους και τα πνεύματα της παλιάς γραφής της ελληνικής, ή χωρίς, σε διαφορετικά μεγέθη). Η διαδικασία απαιτεί μεθοδικότητα, υπομονή και επιμονή, καθώς τα γράμματα που δημιουργεί σε διάφορα μεγέθη στιγμών (μία στιγμή, η μονάδα μέτρησης του μεγέθους των γραμμάτων, είναι 0,384 του χιλιοστού) τοποθετούνται ένα-ένα, ανάποδα στο συνθετήριο μέχρι να συμπληρωθεί το κείμενο μιας σελίδας. Στη συνέχεια, η σελίδα μετασχηματίζεται με ένα μαγικό τρόπο σε δοκίμιο, αφού τοποθετηθεί σε ειδική βάση και απλωθεί επάνω της μελάνι και μια λευκή κόλλα χαρτί, η οποία πιέζεται με μια μικρή χειροποίητη πρέσα. Οι δοκιμαστικές σελίδες ενός βιβλίου ελέγχονται και αφού γίνουν οι διορθώσεις, μπαίνουν οκτώ-οκτώ στην τυπογραφική μηχανή και τυπώνονται.
Το άρτια οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ταξίδεψε τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς σε μια μοναδική περιήγηση στο χρόνο με συνοδοιπόρο την εξαιρετική συντονίστρια της Ωνασείου Βιβλιοθήκης κ. Βίκυ Γεροντοπούλου. Είναι γεγονός ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος Ωνάση ακολουθούν το μοτίβο «H εκπαίδευση δεν είναι στατική», προσφέρουν ίσες ευκαιρίες και ενσωματώνουν με επιτυχία την τεχνολογία και τις σύγχρονες ψηφιακές εφαρμογές.
Ευχαριστούμε θερμά την κ. Β. Γεροντοπούλου και τον κ. Ν. Βοζίκη για την εξαιρετική συνεργασία και τον χρόνο που αφιέρωσαν με αγάπη και μεράκι για να ξεδιπλώσουν ένα τόσο σημαντικό θέμα, την ανακάλυψη της τυπογραφίας, η οποία όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει η Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Michigan, Elizabeth Eisenstein, «είχε τεράστια συμβολή στη στήριξη και την επιτάχυνση των διαδικασιών που οδήγησαν στην αφύπνιση του ευρωπαϊκού πνεύματος, στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου των λαών της Ευρώπης, καθώς και στη γρήγορη πρόοδο της επιστήμης».
Η Υπεύθυνη των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ανδρίτσαινας
Δρ Σταματία Κοτρέτσου
