Η διδασκαλία της φυσικής και μέσω πειραμάτων θα αποτελέσει ένα εργαλείο που θα εμπλέξει το μαθητή στη συστηματική παρατήρηση αλλά και στην καλύτερη κατανόηση των φυσικών φαινομένων. Και εφόσον τα πειράματα συνδέονται με την καθημερινή ζωή, θα προκαλέσουν γόνιμο προβληματισμό, προάγοντας και με τον τρόπο αυτόν τη μάθηση, θα αναδεικνύονται οι ιδέες των μαθητών και θα ενθαρρύνεται η πιο ενεργός συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία.
Το Αναλυτικό Πρόγραµµα αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο της εκπαίδευσης. Ο τρόπος προσέγγισής του μέσω της διδασκαλίας και η επαγόμενη μάθηση είναι κεντρικής σημασίας ζήτημα. Είναι απολύτως απαραίτητο συστατικό των νέων Αναλυτικών προγραμμάτων η προσέγγιση της γνώσης να γίνει μέσω της ανακαλυπτικής μάθησης.
Στην Τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας της Α’ Λυκείου υπάρχουν αρκετά θέματα που να αναφέρονται στα αποτελέσματα πειραμάτων. Και μόνο η εισαγωγή τέτοιων θεμάτων είναι ένα πρώτο θετικό βήμα, αλλά υπάρχουν και προβλήματα.
Οι μαθητές στην πλειοψηφία τους δεν έχουν αποκτήσει εργαστηριακή εμπειρία. Μερικοί τυχεροί έχουν δει πειράματα μέσω επίδειξης, χωρίς ενεργό συμμετοχή. Μπορεί η παρακολούθηση ενός πειράματος να είναι σημαντική, αλλά η έμπρακτη συμμετοχή, με καταγραφή μετρήσεων, κατανόηση των δυσκολιών και των διαδικασιών που ακολουθούνται, η ομαδοποίηση και η επεξεργασία των δεδομένων που συλλέγονται είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.
Οι μαθητές καλούνται να επεξεργαστούν πειραματικά δεδομένα, σε διάφορα θέματα που περιλαμβάνονται στην Τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας, που καταγράφονται είτε με την μορφή γραφικών παραστάσεων είτε πινάκων. Δεν υπάρχει πρότερη εμπειρία και είναι φυσικό να προκαλούν δυσκολίες. Είναι μια τελείως άλλη μορφή προσέγγιση της γνώσης. Εδώ η συμβολή του διδάσκοντα θα είναι καθοριστική. Ανακύπτουν αναπόφευκτα δυο ζητήματα:
- Οι δυο ώρες που προβλέπονται δεν επαρκούσαν ούτε για την κάλυψη της
προβλεπόμενης ύλης, όπως προβλεπόταν μέχρι και την περσινή σχολική χρονιά. Φέτος προστέθηκε και επιπλέον θεωρία, που κατά την γνώμη μας ήταν πολύ ορθή ενέργεια, και διορθώνει τον αποσπασματικό τρόπο προσέγγισης των θεμάτων
- Υπάρχει πολυδιάσπαση στις ειδικότητες που καλούνται να διδάξουν τη
Φυσική. Ένας χημικός, βιολόγος ή γεωλόγος θα είναι δύσκολο να προσεγγίσουν το μάθημα ανακαλυπτικά αλλά και να κινητοποιήσουν σε πειραματικά θέματα φυσικής στον μαθητή, μιας και έχουν ελάχιστη ή και μηδενική εκπαίδευση στις σχολές τους σε πειράματα Φυσικής.
Το μάθημα πλέον της Φυσικής Α Λυκείου έχει εξεταζόμενη ύλη με ΦΕΚ, εξετάζεται με διαφοροποιημένη μεθοδολογία από ότι παλαιότερα και θα πρέπει, όπως στα μαθήματα προσανατολισμού, να διδάσκεται μόνο με πρώτη ανάθεση και μόνο σε περίπτωση απόλυτης ανάγκης να ανατίθεται σε άλλες ειδικότητες πέραν των Φυσικών.
Η ουσιαστική βελτίωση στην Παιδεία και την Εκπαίδευση μπορεί να επιτευχθεί όταν προσφέρονται και τα κατάλληλα εργαλεία. Αν θέλουμε να μειωθεί το υψηλό ποσοστό αποτυχίας της Φυσικής στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, πρέπει να ξεκινήσουμε από ουσιαστικές διορθωτικές παρεμβάσεις από το μάθημα βάσης, που είναι η Φυσική της Α’ Λυκείου.
Ορθά επανήλθαν εντός ύλης ορισμένες ενότητες που είχαν χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση αφαιρεθεί από την ύλη, κάνοντάς την αναποτελεσματικά αποσπασματική. Για τα ελληνικά δεδομένα, αποτελεί καινοτομία η ύπαρξη πειραματικών θεμάτων στην τράπεζα θεμάτων.
Απομένει να θεσπιστούν οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος, όπως ήταν παλαιότερα στο ωρολόγιο πρόγραμμα, ώστε να υλοποιηθεί σωστά το νέο αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά και για να υπάρξει ικανοποιητική ανταπόκριση στις απαιτήσεις της τράπεζας θεμάτων. Το έχουμε τονίσει επανειλημμένως ότι δεν αποτελεί λύση η αποσπασματική διδασκαλία της Φυσικής, ούτε ο εξοβελισμός της πειραματικής φύσης του μαθήματος. Η προσθήκη της τρίτης ώρας διδασκαλίας θα διευκολύνει κατά ένα ποσοστό εκπαιδευτικούς και μαθητές, που αυτή τη στιγμή καλούνται να καλύψουν έναν μαραθώνιο ύλης με ρυθμό κατοσταριού. Βεβαίως, τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής είναι απολύτως προβλέψιμα, ενώ καθίσταται αναπόφευκτη η προσφυγή στην εξωσχολική βοήθεια, σε όσους έχουν βέβαια τη δυνατότητα… Για να ενισχύσουμε το σημαντικό ρόλο του εργαστηρίου, προτείνουμε η τρίτη ώρα να είναι καθαρά εργαστηριακή, δηλαδή οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες να εργάζονται στο σχολικό εργαστήριο, καθοδηγούμενοι από τα κατάλληλα φύλλα εργασίας και τους αναμορφωμένους και επικαιροποιημένους εργαστηριακούς οδηγούς. Στη βαθμολογία δε του μαθήματος να λαμβάνεται υπόψη και η εργαστηριακή επίδοση (η συμμετοχή σε σχολικά συνέδρια, σε διαγωνισμούς κλπ).
Δεν αρκεί η αύξηση της ύλης, για να φανεί ότι έγιναν κάποιες βελτιώσεις. Απαιτείται παράλληλα ο εκσυγχρονισμός του μαθήματος, σύμφωνα με όλα τα επιστημονικά κριτήρια της Διδακτικής και ο κατάλληλος, ποσοτικά και ποιοτικά, χρόνος, για να επιτευχθούν οι προσδοκώμενοι στόχοι. Αλλιώς, ξανά για τα αυτονόητα θα μιλάμε, όπως κάνουμε εδώ και πολλά χρόνια… Y.Γ. Μπορείτε να ανταλλάξετε απόψεις με τα μέλη της ομάδας μας στο σύνδεσμο
https://www.facebook.com/groups/379415453897683/
Η συντακτική Ομάδα Έρευνας Τεκμηρίωσης Διδασκαλίας της Φυσικής
Δρακόπουλος Γρ.
Εμμανουηλίδης Αρ.
Πετρόπουλος Μιχ.
